QR-codefraude in de horeca: klein risico, maar groeiend gevaar

QR-codes zijn niet meer weg te denken uit de horeca. Even snel de menukaart bekijken, je drankje bestellen of direct afrekenen met je telefoon: het voelt handig, snel en veilig. Toch is er een keerzijde. Criminelen zien steeds vaker kans om QR-codes te misbruiken en zo geld of persoonlijke gegevens buit te maken. Dit fenomeen – ook wel quishing of qhishing genoemd – is wereldwijd in opmars. In Nederland is het aantal concrete meldingen vanuit de horeca nog relatief klein, maar de risico’s nemen toe. Het is dus hoog tijd om alert te blijven.

Wat is QR-codefraude eigenlijk?

Bij qr-codefraude maken criminelen gebruik van een neppe code. Waar je normaal gesproken naar de website van het restaurant of een betaalsysteem geleid wordt, beland je bij een valse site of app. Daar wordt geprobeerd om je bankgegevens of persoonlijke data te stelen. Soms gaat het zelfs zo ver dat er via de link schadelijke software op je telefoon wordt geïnstalleerd. Voor de gast lijkt alles op het eerste gezicht betrouwbaar, waardoor de fraude vaak pas later aan het licht komt.

Hoe werkt dit in de horeca?

In een horecazaak is het voor oplichters relatief eenvoudig om in te spelen op het vertrouwen van gasten. Een valse QR-code kan bijvoorbeeld als sticker over de originele code op de menukaart of op de tafel geplakt worden. Een gast die even snel wil afrekenen, scant de code zonder erover na te denken en wordt ongemerkt naar een malafide betaalpagina geleid. Daar geeft hij bankgegevens of logingegevens in, of er wordt direct geld van de rekening afgehaald.

Soms gaat het nog subtieler. Via de link kan er malware op de telefoon worden geïnstalleerd, waarmee criminelen meekijken of zelfs betalingen uitvoeren. Omdat gasten er vaak vanuit gaan dat de code betrouwbaar is – ze zitten tenslotte in een vertrouwde horecazaak – is de drempel om te scannen laag. Precies dat maakt dit type fraude zo verraderlijk.

Hoe vaak komt het voor?

Het goede nieuws: specifiek in de horeca zijn er in Nederland tot nu toe weinig meldingen gedaan. De meeste gevallen spelen zich af in andere sectoren, zoals parkeerautomaten of via e-mails. Toch blijft waakzaamheid nodig. Uit recent onderzoek blijkt namelijk dat ongeveer 1 op de 10 Nederlanders al eens met een frauduleuze QR-code te maken heeft gehad. Ongeveer 5% liep hierdoor privacyschade op, en 4% financiële schade. Het risico groeit dus, en criminelen zoeken continu nieuwe manieren om in te spelen op digitale gewoontes van consumenten.

Voor de horeca is het daarom zaak om dit probleem serieus te nemen, ook al lijkt het nog ver van je bed. Eén incident kan immers al leiden tot reputatieschade, ongemak voor je gasten en verlies van vertrouwen.

Praktijkvoorbeelden

Er zijn verschillende scenario’s bekend die ook in de horeca kunnen voorkomen. Zo zijn er gevallen waarbij criminelen simpelweg hun eigen sticker over de bestaande QR-code plakken. Voor een gast is zo’n code nauwelijks van de echte te onderscheiden. In andere situaties kregen mensen na het scannen een betaalverzoek via een nepwebsite en zagen ze kort daarna dat er geld van hun rekening verdwenen was.

Hoewel de horeca dus nog niet massaal getroffen is, laten deze voorbeelden zien dat de stap voor criminelen klein is. Juist omdat QR-codes in restaurants en cafés steeds normaler worden, wordt het voor oplichters aantrekkelijk om hier hun slag te slaan.

Wat kun je zelf doen als horecaondernemer?

De belangrijkste tip: wees je bewust van de risico’s en informeer je personeel. Als je team alert is, kun je veel problemen voorkomen. Controleer regelmatig de QR-codes op je menukaarten, tafels of rekeningen. Zitten er stickers los, of ziet iets er anders uit dan normaal? Dan kan dat een teken zijn dat iemand ermee heeft geknoeid.

Daarnaast kun je je gasten subtiel bewust maken. Bijvoorbeeld door ergens te vermelden: “Check altijd of de link na het scannen klopt met onze naam of website.” Het hoeft niet belerend te zijn, maar kan net dat extra zetje geven om mensen alert te houden.

Tot slot: bied altijd een alternatief. Een fysiek menu of een pinapparaat voor de betaling zijn simpele back-ups. Zo voorkom je dat gasten zich gedwongen voelen om een QR-code te scannen die ze niet vertrouwen.

Tips voor gasten

• Omdat QR-fraude in de horeca ook gasten raakt, is het goed om te weten welke tips je kunt delen of ophangen in je zaak:
• Kijk altijd goed naar de link die in beeld verschijnt na het scannen. Klopt de URL met de naam van het restaurant of de betaalprovider?
• Zie je dat een sticker een beetje loszit of vreemd oogt? Vraag dan om een alternatief.
• Geef nooit bankgegevens of wachtwoorden zomaar in via een QR-code.
• En belangrijk: wie vermoedt slachtoffer te zijn geworden, moet direct de bank bellen en aangifte doen bij de politie.
• Door dit soort tips laagdrempelig te communiceren, laat je zien dat je de veiligheid van je gasten serieus neemt.

Waarom dit nu belangrijk is

Digitale innovatie maakt het horecaleven makkelijker en sneller. Gasten raken gewend aan gemak en ondernemers profiteren van efficiëntere processen. Maar elke technologische oplossing trekt ook kwaadwillenden aan. QR-codefraude is nog geen groot probleem in de horeca, maar de signalen wijzen erop dat dit kan veranderen.

Door nu maatregelen te nemen en alert te blijven, voorkom je dat jouw zaak het toneel wordt van oplichterspraktijken. Uiteindelijk draait horeca om gastvrijheid en vertrouwen. En dat vertrouwen wil je niet op het spel zetten door een simpele sticker met een neppe code.